عنوان محتوا
بررسی ویژگی های اختلال تکرر و بی اختیاری ادرار
اختلال تکرر ادرار و بی اختیاری ادرار از جمله مشکلات شایعی هستند که در سیستم دفع ادراری انسان ها رخ می دهد. به بیان ساده زمانی که فرد نتواند حالت طبیعی بدن خود را هنگام دفع ادرار حفظ کند، به این اختلالات دچار خواهد شد. زمانی که ادرار بدون اختیار فرد از بدن او خارج شود، او مبتلا به اختلال بی اختیاری ادرار است. در صورت بروز بی اختیاری ادرار فرد قادر به مانع شدن از خروج ادرار خود نمی باشد.
میزان شیوع اختلال بی اختیاری ادرار
این اختلال در بین تمام جوامع شیوع بالایی دارد. بی اختیاری ادرار و تکرر ادرار، بیشتر در جنس مونث دیده شده است. طبق آمارها و بررسی های انجام شده توسط پزشکان، 30 درصد خانم ها در طول عمر خود دچار این عارضه خواهند شد. اغلب بانوان مبتلا به اختلال بی اختیاری ادرار در رده ی سنی بین 30 تا 60 سال می باشد. بنابراین نمی توان گفت فقط افراد پیر به این عارضه مبتلا خواهند شد. گرچه بالا رفتن سن هم می تواند ریسک فاکتور این اختلال تلقی شود.
انواع اختلال بی اختیاری ادرار و علل آن
بی اختیاری ادرار در انواع مختلف بروز می کند. نحوه ی بروز این عارضه در انواع مختلف متفاوت است و هر کدام بر اساس علائم گوناگونی رخ می دهند:
- بی اختیاری استرسی: در این نوع بی اختیاری اغلب در اثر تحرک نشت ادرار رخ می دهد. شاید بتوان گفت شایع ترین نوع بی اختیاری ادرار است که در صورت بروز عطسه و سرفه حجم متفاوتی از ادرار فرد را به خارج از بدن هدایت می کند.
- بی اختیاری اضطراری: همانطور که از نام آن مشخص است در صورت اضطرار داشتن در دفع ادرار رخ می دهد. بنابراین در مواقع غیر از این، بی اختیاری ادرار اضطراری رخ نخواهد داد.
- بی اختیاری سرریز: زمانی که حجم ادرار درون مثانه بیش از ظرفیت آن می شود، مقداری از ادرار به بیرون نشت می نماید.
- بی اختیاری کامل: مثانه توانایی نگهداری از ادرار را ندارد.
عوامل گوناگونی می توانند بر سیستم دفع ادرار افراد تاثیر بگذارند و اختلالاتی همچون بی اختیاری ادرار را بوجود آورند. شایان ذکر است که علت های مختلف توانسته اند انواع مختلفی از عارضه بی اختیاری ادرار را ایجاد نمایند. در ادامه با هم به بررسی مهم ترین علت های ایجاد این اختلال خواهیم پرداخت:
علل ایجاد بی اختیاری استرسی:
- بارداری و زایمان: در طول دوره ی زایمان اغلب بانوان دچار عارضه ی بی اختیاری ادرار خواهند شد. استرس های دوران بارداری باعث بیشتر شدن امکان ایجاد این عارضه شده است.
- یائسگی: اختلال بی اختیاری ادرار در واقع در اثر ناتوانی در کنترل عضلات اسفنگتر ایجاد می شود. پس هر چیزی که بتواند بر فعالیت عضلات تاثیر داشته باشد، می تواند در بروز عارضه ی بی اختیاری و یا تکرر ادرار موثر باشد. در دوران یائسگی هم از آن جهت که میزان هورمون ها تغییر می کند، فعالیت عضلات مختلف بدن هم تحت تاثیر قرار می گیرد. افت هورمون استروژن می تواند ضعیف شدن عضلات را در پی داشته باشد.
- جراحی: جراحی های مختلفی که از طریق دستگاه دفع ادرار صورت می گیرند، می توانند تاثیر مستقیم بر عملکرد عضلات اسفنگتر داشته باشند. هیسترکتومی که نوعی جراحی برای بازگشایی مجرای ادراری و دیگر مشکلات کلیوی می باشد، از جمله جراحی هایی است که می تواند عامل بی اختیاری ادرار و یا تکرر ادرار تلقی شود.
- افزایش سن: افزایش سن به طور کلی بر تمام دستگاه ها و سیستم های بدن تاثیر می گذارد. با بالا رفتن سن از میزان توانایی افراد در کنترل عضلات اسفنگتری و در نهایت کنترل بی اختیاری ادرار کاسته خواهد شد.
- چاقی: افزایش وزن زمینه ساز اغلب بیماری ها و عارضه ها می باشد. وزن بالا می تواند توانایی کنترل ارادی ادرار را از فرد بگیرد و یا از میزان آن بکاهد و فرد را دچار بی اختیاری ادرار نماید.
علل ایجاد بی اختیاری و تکرر ادرار اضطراری:
- سیستیت: ملتهب بودن آستر مثانه می تواند در بروز اختلالات دستگاه دفع ادرار انسان نقش داشته باشد. بی اختیاری ادرار می تواند یکی از این عارضه ها باشد.
- مشکلات پروستات در آقایان: بسیاری از آقایانی که مشکل بی اختیاری ادرار یا تکرر ادرار دارند، از مشکلات زمینه ای در غده ی پروستات خود رنج می برند.
- بیماری هایی با زمینه ی عصبی: سکته مغزی، پارکینسون و ام اس می تواند بر اعصاب موثر بر عضلات اسفنگتری نقش بسزایی داشته باشند. بنابراین اغلب باعث باعث بی اختیاری ادرار می شوند.
درمان بی اختیاری ادرار و مشکل تکرر ادرار
در تصمیم گیری برای درمان این عارضه ها عوامل مختلفی دخیل می باشند. وضعیت روانی، نوع بی اختیاری و همچنین سن بیمار و میزان سلامت عمومی او به نوع درمان بی اختیاری ادرار مرتبط می باشند.
تاثیر ورزش کگل بر درمان بی اختیاری ادرار
دکتر کگل برای نخستین بار تمریناتی را جهت کمک به خانم ها در زمان قبل و بعد زایمان طراحی نمود. اما پس از آن متوجه شد که تمرینات موجود در ورزش کگل می تواند به تمام مردم و برای درمان مشکلاتی نظیر بی اختیاری ادرار می تواند مفید واقع شود. چرا که این ورزش ها عضلات کف لگن افراد را تقویت می نمایند.
رویکرد کلی برای انجام ورزش کگل به شرح زیر است:
در ابتدا لازم است که جداسازی عضلات انجام شود. به همین منظور بهترین روش آن است که در هنگام ادرار کردن این ورزش را یاد گرفت. فرد زمانی که شروع به ادرار کردن نمود، باید با هدف قطع نمودن یا کند کردن جریان ادرار خود، عضلاتی که در ناحیه لگن خود وجود دارند را منقبض نماید. در ضم شایان ذکر است که بانوان باید عضلات واژن خود را هم منقبض نمایند. چرا که با انقباض این عضلات، عضلات بخش لگن هم به درستی منقبض خواهند شد. در ضمن لازم است که افراد دست خود را روی شکم، ران و باسن خود قرار دهند تا از حرکت نکردن عضلات اطمینان یابند.
نحوه انجام ورزش کگل:
پس از یافتن عضلات کف لگن و شناختن آن، لازم است این ورزش را 3 مرتبه در روز انجام دهید. می توانید مانند داروها آن را به 3 نوبت صبح، ظهر و شب تقسیم کنید.
برای انجام ورزش کگل بهتر است اطمینان یابید که مثانه شما خالی است. سپس می توانید بنشینید یا دراز بکشید. سپس عضلات کف لگن خود را منقبض کنید. این عضلات را محکم نگه دارید. این کار باید 3 یا 5 ثانیه به طول انجامد. بعد از انجام نمودن این مرحله، برای 3 تا 5 ثانیه ماهیچه های خود را به حالت استراحت بگذارید. سپس انقباض عضلات را به همین منوال برای 10 بار انجام دهید.
زمانی که به انجام این ورزش مشغول هستید، نفس عمیق بکشید و عضلات خود را شل نگه دارید. در این ورزش نباید ماهیچه های سینه ای، باسن، معده و ران منقبض باشند. پس لازم است از ریلکس بودن این عضلات اطمینان یابید.
اهداف ورزش کگل:
این ورزش برای تقویت عضلات مثانه، زیر رحم و روده بزرگ انجام می شود. این ورزش برای تمام افرادی که از اختلالات بی اختیاری ادرار یا تکرر ادرار رنج می برند، مفید واقع شود. همه ی افراد در هر رده ی سنی می توانند این ورزش را انجام دهند. حتی کسانی که به دلیل اختلالات عصبی قادر به کنترل ادرار خود نیستند و عارضه هایی مانند تکرر ادرار یا بی اختیاری ادرار دارند هم می توانند این ورزش را انجام دهند.
تمرینات کگل را اگر یکبار به درستی انجام دهید و بتوانید عضلات کف لگن خود را به طرز صحیحی تشخیص دهید، می توانید پس از آن این ورزش را در موقعیت های مختلف هم انجام دهید. در زمان رانندگی، تماشای فیلم و حتی نشستن بر روی صندلی و غذا خوردن هم می توان به انجام این ورزش پرداخت. در واقع با استمرار در انجام این ورزش، عضلات کف لگن سریعتر تقویت می شوند.
اما به طور کلی باید بدانیم که تقویت عضلات یک روزه انجام نمی شود و باید در انجام آن استمرار و کوشش داشت. معمولا افرادی که ورزش کگل را 3 بار در روز انجام می دهند، پس از گذشت 4 تا 6 ماه متوجه کاهش اختلالات بی اختیاری ادرار و تکرر ادرار خود می شوند. پس برای بهبودی این عارضه ها به کمک ورزش کگل نباید عجله داشت. انجام مستمر آن نتایج مطلوبی را بر جای خواهد گذاشت.
درمان های دیگر بی اختیاری ادرار
پزشکان روش های دیگری نیز برای کنترل ادرار و درمان اختلالاتی همچون بی اختیاری ادرار و تکرر ادرار به بیماران خود توصیه می کنند. کاهش مصرف الکل، مواد کافئین دار و اسیدی جزو درمان های تغذیه ای این اختلالات می باشند. توصیه به افزایش تحرک و ترک یکجانشینی هم اغلب دیده شده است. شاید لازم باشد در طول درمان میزان مصرف مایعات فرد کاهش یابد. چون طبیعتا مصرف مایعات باعث بالاتر رفتن حجم ادرار فرد خواهد شد.
کلیدی ترین نکات پیرامون عارضه ی بی اختیاری ادرار و تکرر ادرار
- با افزایش سن احتمال ابتلا به آن افزایش می یابد.
- از استرس گرفته تا چاقی و اضافه وزن می توانند عوامل موثر در ایجاد آن باشند.
- ورزش کگل از موثرترین روش های غیر جراحی در درمان اختلال بی اختیاری و یا تکرر ادرار است.
